Beautiful Blog

Program RODZINA 500 PLUS dla Cudzoziemców

Program Rodzina 500 plus to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko niezależnie od osiąganego dochodu. Rodziny o niskich dochodach otrzymują wsparcie również dla pierwszego lub jedynego dziecka,  przy spełnieniu kryterium przeciętnego miesięcznego dochodu 800 zł netto. Dla rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym kryterium dochodowe jest wyższe i wynosi 1200 zł netto. Dodatkowe wsparcie w wysokości 500 zł otrzymują także rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka na każde dziecko, na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zasady przyznawania świadczenia 500 plus szczegółowo reguluje ustawa z dnia 11 lutego 2016 r.  o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (dalej: „Ustawa”).

Wyjaśnienie podstawowych pojęć związanych z przyznaniem świadczenia 500 plus

Dochód – oznacza to dochód w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

Dochód  rodziny – oznacza to sumę dochodów członków rodziny;

Dziecko – oznacza to dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione oraz dziecko, w sprawie którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną;

Osoby pozostające na utrzymaniu – oznacza to członków rodziny utrzymujących się z połączonych dochodów tych osób;

Osoby samotnie wychowujące dziecko – oznacza to pannę, kawalera, wdowę,  wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę  rozwiedzioną, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem;

Pierwsze dziecko  – oznacza  to  jedyne  lub  najstarsze  dziecko  w rodzinie w wieku do ukończenia 18 roku życia. W przypadku  dzieci urodzonych  tego samego  dnia,  miesiąca   i roku,  będących  najstarszymi  dziećmi  w rodzinie w wieku do ukończenia 18 roku życia, pierwsze dziecko oznacza jedno z tych dzieci wskazane przez osobę, o której mowa w przepisach prawa (tj. matka, ojciec, opiekun faktyczny dziecka albo opiekun prawny dziecka);

Opiekun faktyczny dziecka – oznacza to osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka;

Organ właściwy – oznacza to wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze lub otrzymującej świadczenie wychowawcze;

Rodzina – oznacza to odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz zamieszkujące wspólnie z tymi osobami, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia, a także dzieci, które ukończyły 25 rok życia, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2016 r. poz. 162 i 972 oraz z 2017 r. poz. 1428); do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko. W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji, lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców;

Zatrudnienie lub inna praca zarobkowa – oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Czy cudzoziemcom przysługuje świadczenie 500 plus?

Tak, bowiem prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje obywatelom polskim oraz cudzoziemcom:

• do których stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego,
• jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym,
• przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 127 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji), jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• posiadającym kartę pobytu z adnotacją ,,dostęp do rynku pracy”, jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy.[i]

Prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje cudzoziemcom, o których mowa powyżej, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres, w jakim mają otrzymywać świadczenie wychowawcze, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Analizując przepisy ustawy, trzeba niestety stwierdzić, że są one niejasne i nie dają podstaw do przyznania świadczenia cudzoziemcom, którzy nie posiadają karty pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”. Do tej grupy należą cudzoziemcy którzy uzyskali w Polsce zgodę na pobyt ze względów humanitarnych, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, a w szczególności cudzoziemcy, którzy nie posiadają karty pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy, jednak mają prawo do pracy na terytorium RP wynikające z mocy prawa, na podstawie przepisów szczególnych lub na podstawie zezwolenia na pracę udzielonego na podstawie przepisów szczególnych. Tym samym, obecna treść przepisów Ustawy jest wysoce krzywdząca dla sporej grupy cudzoziemców, którym odmawia się przyznania świadczenia wychowawczego mimo, że mogą wykonywać pracę w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

Obowiązujące umowy o zabezpieczeniu społecznym

Dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym zapewniają koordynację systemów zabezpieczenia społecznego obowiązujących w Polsce oraz drugim umawiającym się państwie. Poprawiają one sytuację świadczeniobiorców w zakresie możliwości nabywania prawa do świadczeń z zabezpieczenia społecznego, ponieważ gwarantują ochronę ubezpieczeniową wszystkim osobom objętym zakresem podmiotowym danej umowy.

Obecnie obowiązują niżej wskazane umowy o zabezpieczeniu społecznym:

• Umowa z dnia 18 maja 2012 roku między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym,
• Umowa z dnia 16 stycznia 1958r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii o ubezpieczeniu społecznym (DzU. z 1959r. nr 19, poz.114) – w odniesieniu do: Bośni i Hercegowiny, Serbii oraz Czarnogóry,
• Umowa z dnia 6 kwietnia 2006r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Macedonii o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. z 2007r., nr 229, poz. 1686),
• Umowa z dnia 2 kwietnia 2008 roku o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki,
• Umowa z dnia 2 kwietnia 2008 roku o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą,
• Umowa z dnia 25 lutego 2009 roku o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Korei,
• Umowa z dnia 7 października 2009 roku między Rzecząpospolitą Polską a Australią o zabezpieczeniu społecznym,
• Umowa z dnia 9 września 2013 roku między Rzecząpospolitą Polską a Mołdawią o zabezpieczeniu społecznym.

Na podstawie zapisu w załączniku nr III, część A Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71, obowiązują dodatkowo następujące umowy o zabezpieczeniu społecznym:

• 33 ust. 3 umowy z dnia 7 września 1998r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii o zabezpieczeniu społecznym (DzU z 2000r. nr 104, poz. 1105),
• umowa z dnia 9 października 1975r. między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym (DzU. z 1976r. nr 16, poz. 101) pod warunkami i w zakresie określonym w art. 27 ust. 2-4 umowy z dnia 8 grudnia 1990r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (DzU. z 1991r. nr 108, poz. 468),
• 11 ust. 3, art. 19 ust. 4, art. 27 ust. 5, art. 28 ust. 2 umowy z dnia 8 grudnia 1990r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (DzU. z 1991r. nr 108, poz. 468).

Warto wskazać, że pomimo obowiązywania od dnia 1 maja 2004r. w polsko-niemieckich oraz polsko-austriackich stosunkach z zakresu zabezpieczenia społecznego przepisów wspólnotowych, w dalszym ciągu obowiązują również szczególne regulacje, wynikające z obowiązujących do dnia 30 kwietnia 2004r. między Polską a Niemcami oraz Polską a Austrią umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym.

Wyrok WSA w Łodzi – przyznanie świadczenia 500 plus rodzinie cudzoziemców, w sytuacji gdy jeden z rodziców przebywa i pracuje za granicą!

W tym miejscu omówimy bardzo ważny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi (II SA/Łd 563/17).

Organ administracji odmówił cudzoziemce prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci, stwierdzając, że nie została spełniona przesłanka wynikająca z art. 1 ust. 2 Ustawy, bowiem nie wszyscy członkowie jej rodziny zamieszkują na terytorium RP.

Powyższa decyzja została zaskarżona przez Stronę, jednak Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Strona następnie wniosła skargę na decyzję SKO do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi  w przedmiocie odmowy do świadczenia wychowawczego. WSA uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z brzmieniem przepisów ustawy prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje cudzoziemcom posiadającym kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy.

W analogicznym stanie faktycznym, w sytuacji przebywania i zatrudnienia męża wnioskodawczyni w Federacji Rosyjskiej i w konsekwencji odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wyrokował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w sprawie sygn. akt II SA/Lu 491/16.

WSA w Lublinie w uzasadnieniu powołanego wyroku wyjaśnił, że przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych ustawodawca, określając przesłanki do nabycia przez cudzoziemców prawa do świadczeń rodzinnych posłużył się wyłącznie pojęciem „członkami rodzin” nie wskazując, iż muszą to być wszyscy członkowie tworzący rodzinę. Nie można dokonać takiej interpretacji przepisu jakiej dokonały organy administracji publicznej, że ustawodawca przyznanie świadczeń rodzinnych uzależnia od zamieszkiwania całej rodziny na terytorium Polski.

Sąd w swoim orzeczeniu podkreślił, że odmienne rozumienie omawianego przepisu pozostawałoby w sprzeczności z zasadą racjonalności ustawodawcy oraz, że z treści powołanego przepisu nie można wyprowadzić sztywnej reguły, która określałaby w konkretnej sytuacji życiowej, które osoby należy zaliczyć do rodziny. Ustawodawca zobowiązał bowiem organ do analizy tej kwestii w odniesieniu do każdej konkretnej sprawy, najwyraźniej uznając, że możliwe komplikacje stosunków rodzinnych nie są materią, którą można i należy regulować sztywno i kazuistycznie.

Dodatkowo Sąd wskazał, że prawidłowa wykładnia przepisów ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci nie może prowadzić do wniosku, iż świadczenie wychowawcze przysługuje wyłącznie w sytuacji wspólnego zamieszkiwania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wszystkich członków rodziny wnioskodawcy – cudzoziemca. Często zdarza się tak,  jak w przypadku polskich rodzin, że  jedno z rodziców jest zatrudnione za granicą, a drugie wraz z dziećmi zamieszkuje w Polsce.

Formalności związane z  wnioskowaniem o wypłatę świadczenia 500 plus

Wnioski o świadczenie wychowawcze na kolejny okres, trwający od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r.,  można było składać od 1 sierpnia 2017 r.

Przy wypłacie świadczenia wychowawczego obowiązują następujące zasady:

• w przypadku złożenia kompletnego wniosku w grudniu, przyznanie świadczenia następuje za miesiące od grudnia, a wypłata przyznanego świadczenia nastąpi najpóźniej do końca lutego,
• w przypadku złożenia kompletnego wniosku w styczniu, przyznanie świadczenia następuje za miesiące od stycznia, a wypłata przyznanego świadczenia również nastąpi najpóźniej do końca lutego,
• wnioski składane od lutego będą podlegać rozpatrzeniu na bieżąco.

Warto również podkreślić, że świadczenie wychowawcze 500 zł nie jest liczone do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z innych systemów wsparcia, dotyczy to w szczególności świadczeń z pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego, świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych.

[i] Od dnia 01.01.2018 r. niniejszy zapis będzie miał nowe brzmienie, uwzględniając wprowadzenie zezwolenia na pracę sezonową: „posiadającym kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy.”

Źródła:

• Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. pomocy państwa w wychowaniu dzieci (U. 2016 poz. 195);
• Wyrok WSA w Łodzi: http://www.orzeczenia-nsa.pl/wyrok/ii-sa-ld-563-17/pomoc_spoleczna_inne/1671e4a.html;
• strona internetowa: https://www.mpips.gov.pl/wsparcie-dla-rodzin-z-dziecmi/rodzina-500-plus/wyjasniamy-krok-po-kroku/;

Autor: Aplikant Radcowski Marta Szczepanowska
Nadzór redakcyjny: Radca Prawny Paweł Tokarski